Kto nadaje, zmienia lub znosi klauzulę tajności?

Ustawa o ochronie informacji niejawnych wyróżnia 4 klauzule tajności „ściśle tajne”, „tajne”, „poufne” i „zastrzeżone”. Klauzulę tajności nadaje się w zależności od stopnia wpływu danej informacji na bezpieczeństwo obywateli oraz całego kraju, przy czym poszczególne części dokumentu (materiału) mogą być oznaczone różnymi klauzulami tajności. Nadanie dokumentowi (materiałowi) klauzuli spoczywa na barkach osoby, która jest uprawniona do podpisania dokumentu lub oznaczenia innego niż dokument materiału. W praktyce często oznacza to, iż za nadanie odpowiedniej klauzuli nie zawsze odpowiada osoba, która ten dokument sporządziła, a osoba która się na nim tylko podpisała (np. szef).

To jaką klauzulę nadać reguluje art. 5 ustawy o ochronie informacji niejawnych:

„Ściśle tajne”

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy informacjom niejawnym jest nadawana klauzula „ściśle tajne”, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje wyjątkowo poważną szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że:

  • zagrozi niepodległości, suwerenności lub integralności terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej;
  • zagrozi bezpieczeństwu wewnętrznemu lub porządkowi konstytucyjnemu Rzeczypospolitej Polskiej;
  • zagrozi sojuszom lub pozycji międzynarodowej Rzeczypospolitej Polskiej;
  • osłabi gotowość obronną Rzeczypospolitej Polskiej;
  • doprowadzi lub może doprowadzić do identyfikacji funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników służb odpowiedzialnych za realizację zadań wywiadu lub kontrwywiadu, którzy wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, jeżeli zagrozi to bezpieczeństwu wykonywanych czynności lub może doprowadzić do identyfikacji osób udzielających im pomocy w tym zakresie;
  • zagrozi lub może zagrozić życiu lub zdrowiu funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników, którzy wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze, lub osób udzielających im pomocy w tym zakresie;
  • zagrozi lub może zagrozić życiu lub zdrowiu świadków koronnych lub osób dla nich najbliższych albo świadków, o których mowa w art. 184 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, z późn. zm.), lub osób dla nich najbliższych.

„Tajne”

Zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy informacjom niejawnym jest nadawana klauzula „tajne”, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje poważną szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że:

  • uniemożliwi realizację zadań związanych z ochroną suwerenności lub porządku konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej;
  • pogorszy stosunki Rzeczypospolitej Polskiej z innymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi;
  • zakłóci przygotowania obronne państwa lub funkcjonowanie Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
  • utrudni wykonywanie czynności operacyjno-rozpoznawczych prowadzonych w celu zapewnienia bezpieczeństwa państwa lub ścigania sprawców zbrodni przez służby lub instytucje do tego uprawnione;
    w istotny sposób zakłóci funkcjonowanie organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości;
  • przyniesie stratę znacznych rozmiarów w interesach ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

„Poufne”

Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy informacjom niejawnym jest nadawana klauzula „poufne”, jeżeli ich nieuprawnione ujawnienie spowoduje szkodę dla Rzeczypospolitej Polskiej przez to, że:

  • utrudni prowadzenie bieżącej polityki zagranicznej Rzeczypospolitej Polskiej;
  • utrudni realizację przedsięwzięć obronnych lub negatywnie wpłynie na zdolność bojową Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
  • zakłóci porządek publiczny lub zagrozi bezpieczeństwu obywateli;
  • utrudni wykonywanie zadań służbom lub instytucjom odpowiedzialnym za ochronę bezpieczeństwa lub podstawowych interesów Rzeczypospolitej Polskiej;
  • utrudni wykonywanie zadań służbom lub instytucjom odpowiedzialnym za ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa obywateli lub ściganie sprawców przestępstw i przestępstw skarbowych oraz organom wymiaru sprawiedliwości;
  • zagrozi stabilności systemu finansowego Rzeczypospolitej Polskiej;
  • wpłynie niekorzystnie na funkcjonowanie gospodarki narodowej.

„Zastrzeżone”

Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy informacjom niejawnym jest natomiast nadawana klauzula „zastrzeżone”, jeżeli nie nadano im wyższej klauzuli tajności, a ich nieuprawnione ujawnienie może mieć szkodliwy wpływ na wykonywanie przez organy władzy publicznej lub inne jednostki organizacyjne zadań w zakresie obrony narodowej, polityki zagranicznej, bezpieczeństwa publicznego, przestrzegania praw i wolności obywateli, wymiaru sprawiedliwości albo interesów ekonomicznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Niestety „nieostre” różnice przy wyborze klauzuli typu: „ściśle tajnych” – „szkodę wyjątkowo poważną”, „tajnych” – „szkodę poważną”, „poufnych” – „szkodę” powodują niekiedy poważne dylematy, bo ustawa nie definiuje  różnic między szkodą poważną, a wyjątkowo poważną. Ocena ta pozostaje w gestii osoby nadającej klauzulę.

Pomocny może być tutaj art. 9 ust. 1 ustawy, który pozwala w przypadku stwierdzenia zawyżenia lub zaniżenia klauzuli tajności, zwrócić się do osoby, która ją nadała, albo przełożonego tej osoby z wnioskiem o dokonanie stosownej zmiany. Zawsze również można zwrócić się do ABW o pomoc przy wyborze klauzuli dla danego dokumentu (materiału).

Zmiana lub zniesienie klauzuli

Zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy nie ma ściśle narzuconych okresów ochrony poszczególnych klauzul tajności, z wyjątkiem informacji określonych w art. 7 ust. 1, które chronione są bez względu na upływ czasu.

Informacje niejawne chroni się do czasu zniesienia lub zmiany klauzuli tajności. Osoba, która nadała klauzulę tajności może jednak określić datę lub wydarzenie, po których nastąpi automatyczne zniesienie lub zmiana klauzuli tajności.  W przeciwnym wypadku zniesienie lub zmiana klauzuli tajności może nastąpić jedynie gdy ustaną lub ulegną zmianie ustawowe przesłanki ochrony dokumentu (materiału). Warunkiem zniesienia jest wtedy wyrażenie pisemnej zgody na taką operację przez osobę, która nadała klauzulę, albo jej przełożonego.

Jeśli zmiana lub zniesienie klauzuli tajności dotyczy informacji niejawnych o klauzuli „ściśle tajne”, to pisemną zgodę na wykonanie powyższych czynności wyraża kierownik jednostki organizacyjnej, w której materiałowi została nadana taka klauzula.

Zobacz również:

Leave a Comment

*

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.